سورفکتانت چیست؟

این مواد در انواع آنیونی، غیر یونی و کاتیونی در بازار موجود هستند و به دلیل خواص منحصر به فردی که دارند در صنایع مختلفی مانند شوینده ها، کشاورزی و… مورد استفاده قرار می گیرند. در زبان فارسی این ترکیبات با نام ماده فعال کننده سطحی هم شناخته می شوند.

سورفکتانت چیست؟

موادی هستند که کشش سطحی بین دو مایع یا بین یک مایع و یک جامد را کاهش می دهند. به طور کلی ، هر ماده ای که بر کشش سطحی تاثیر بگذارد ، می تواند یک سورفکتانت در نظر گرفته شود ، اما ممکن است به عنوان عوامل خیس کننده ، امولسیون کننده ، مواد کف کننده و پخش کننده نیز عمل کنند. عوامل فعال کننده سطح نقش مهمی در تمیز کردن ، خیس کردن ، پراکندگی ، امولسیون ، ایجاد کف و ضد کف در بسیاری از صنایع و محصولات دارند.

از جمله ی این محصولات می توان به رنگ ها ، چسب های امولسیون ، جوهر ، مواد ضد عفونی کننده ، شامپوها ، خمیر دندان ها ، اطفا حریق ، شوینده ها ، حشره کش ها ، پاک کردن کاغذهای بازیافتی و… اشاره نمود.

ویژگی ها

در فاز آبی این مواد ترکیباتی به نام میسل تشکیل می دهند و دم های آبگریز هسته را تشکیل می دهند و سرهای آب دوست در اطراف مایع غوطه ور می شوند. علاوه بر این ساختار های دیگری می تواند تولید شود .انواع این ساختارها عبارتند از میسل های کروی یا لایه های لیپیدی.

شکل مولکول ها به تعادل اندازه بین سر آب دوست و دم آبگریز بستگی دارد. معیار اندازه گیری این تعادل HLB ، هیدروفیل-لیپوفیل است. سورفاکتانت های بالاتر از HLB > 10 هیدروفیلیک (“آب دوست”) هستند و به شکل امولسیون O / W (روغن در آب) می باشند.

سورفاکتانت های لیپوفیلی دارای مقادیر کم (HLB (1-10 هستند و به صورت امولسیون W / O (آب در روغن) می باشند. توجه نمایید که (SLS = سدیم لوریل سولفات) سورفاکتانت هایی با سطح بالای HLB هستند

همانطور که پیش از این نیز ذکر شد، سورفکتانت ها ساختارشان از دم و سر تشکیل شده است. “دم” اکثر سورفکتانت ها تقریبا شبیه به هم می باشد و از یک زنجیره هیدروکربنی تشکیل شده اند که می تواند شاخه ای ، خطی یا آروماتیک باشد.

فلوروسورفاکتانت ها دارای زنجیره های فلوروکربن هستند. نوع سیلوکسان دارای زنجیره های سیلوکسان می باشد. امروزه با پیشرفت علم، ساختار های متفاوت تری از این ترکیب منتشر شده است.

نوع غیر یونی فاقد هرگونه بار در سر خود است اما نوع یونی دارای بار می باشد. اگر بار منفی باشد ، سورفاکتانت به طور خاص آنیونی نامیده می شود. اگر بار مثبت باشد ، کاتیونی نامیده می شود. اگر حاوی دو گروه بار مخالف باشد ، به آن آمفوتریک می گویند.